Symbolic Gids Uw bron van informatie op uw persoonlijke ontdekkingsreis
Deze tekst geeft een overzicht van de oorzaken en gevolgen van het broeikaseffect. Door dit broeikaseffect dreigt een klimaatverandering te ontstaan die schadelijke gevolgen kan hebben. Daarom is het voor de huidige en toekomstige generaties van het grootste belang aan deze verandering snel een halt toe te roepen. De productie van gassen, die het broeikaseffect veroorzaken, gebeurt in de industrie, de landbouw, het verkeer en ook in het huishouden. Als we het broeikaseffect willen tegenhouden, zullen we daar zelf wat voor moeten doen. De beste plaats om daarmee te beginnen is in uw eigen huis. In deze tekst vindt u de maatregelen die door de overheid genomen worden, gevolgd door een aantal adviezen hoe u zelf kan bijdragen aan de vermindering van het broeikaseffect. Ons leven wordt voor een groot deel bepaald door het klimaat. In België zijn we gewend aan de vier seizoenen; we vinden het heel gewoon ons in de winter warmer te moeten kleden dan in de zomer. Toch kunnen we het klimaat niet altijd als iets vanzelfsprekends blijven zien.
Tijdens de laatste ijstijd, 8000 jaar geleden, zag het leven er bij voorbeeld heel anders uit. Door de extreme kou stierven veel planten en dieren uit. En de mens moest toen zijn manier van leven aanpassen aan de slechtere omstandigheden. Nu dreigt er opnieuw een belangrijke klimaatverandering. Er is echter een groot verschil: de verandering wordt nu niet veroorzaakt door natuurlijke factoren, maar door de mens zelf. We gebruiken steeds meer industriële produkten en we hebben steeds meer voedsel nodig om alle monden te vullen. Om aan al die behoeften te kunnen voldoen, nemen de agrarische en industriële activiteiten toe en gebruiken we ook steeds meer energie. En daar ligt de kern van het probleem.
Het klimaat en de mens.
1. Het broeikaseffect
Het klimaat wordt voor een groot deel door de dampkring bepaald. Deze is het best te vergelijken met een deken, die als een beschermende laag rond de aarde ligt. De deken beschermt de aarde tegen een teveel aan ultraviolette straling van de zon, en voorkomt tegelijkertijd dat de aarde te veel warmte verliest. Deze warmte is de bron van het leven op aarde.
Broeikasgassen
De grootste veroorzaker van het broeikaseffect is kooldioxide (CO2). Dit gas ontstaat bij het opwekken van energie door verbranding van fossiele brandstoffen, zoals steenkool, aardolie, en aardgas. Deze verbranding vindt plaats in elektriciteitscentrales, de industrie, het gemotoriseerde verkeer en vooral niet te vergeten in het huishouden. Doordat we steeds meer energie gebruiken komt er ook steeds meer kooldioxide in de dampkring terecht.
1.1 De dampkring
De dampkring is van nature opgebouwd uit een mengsel van verschillende gassen waaronder kooldioxide, methaan en ozon die, in een bepaalde verhouding, aanwezig zijn. Doordat we tegenwoordig te veel van deze gassen onze dampkring insturen, wordt het natuurlijk evenwicht verstoord, zodat de dampkring niet naar behoren kan functioneren. Dit teveel aan gassen zorgt ervoor dat de dampkring te veel warmte vast houdt, met als gevolg een hogere temperatuur op aarde. Dit proces werkt net zo als in een broeikas, daarom noemen we dit het broeikaseffect. De gassen die dit proces veroorzaken noemen we broeikasgassen.
Ontbossing draagt eveneens bij aan de toename van kooldioxide. Bomen en planten halen o.a. kooldioxide uit de lucht en zetten dit om in zuurstof. Door het op grote schaal kappen van bossen komt er steeds meer kooldioxide vrij afkomstig van de gekapte bomen. Zolang er niet voldoende nieuwe bomen worden geplant zal de extra kooldioxide niet worden opgenomen. Het resultaat is dat er een teveel aan kooldioxide ontstaat, die in de dampkring terecht komt. Andere veroorzakers van het broeikaseffect zijn ondermeer methaan, ozon en CFK-gassen (chloorfluorkoolwaterstoffen). Door de toename van de wereldbevolking hebben we steeds meer voedsel nodig, waardoor de werkzaamheden in de landbouw en veeteelt evenredig toenemen. Het zijn vooral deze sectoren die zorgen voor de toenemende concentraties van methaan. Dit gas, dat onder andere vrijkomt bij mest ontstaat door biologische omzetting zoals verrotting en vertering. Dit broeikasgas wordt in de dampkring opgenomen waardoor het broeikaseffect wordt versterkt.
Het belangrijkste gevolg van het broeikaseffect is dat de gemiddelde temperatuur op aarde stijgt. Dit lijkt op het eerste gezicht misschien wel aangenaam. Maar door een hogere temperatuur kan het poolijs smelten, en het water in de zeeën en oceanen kan uitzetten. Het gevolg is dat de zeespiegel stijgt. Laaggelegen gebieden, die niet of onvoldoende door dijken worden beschermd, lopen dan het gevaar onder water te verdwijnen.
CFK-gassen vormen een apart probleem. Ze horen van nature niet in de dampkring thuis en worden door de chemische industrie geproduceerd. We vinden deze gassen in koelkasten, vrieskasten en airconditioninginstallaties. Ze werden ook gebruikt in spuitbussen. De CFK’s zijn mede verantwoordelijk voor het broeikaseffect.
1.2 De gevolgen van het broeikaseffect
Door industriële activiteiten en het gemotoriseerde verkeer, neemt de hoeveelheid ozon in de lagere luchtlagen van de dampkring voortdurend toe. Deze toename draagt bij aan het broeikaseffect. Veel landen zullen problemen krijgen met het waterbeheer. Door de hogere temperatuur ontstaat er droogte en worden de woestijnen groter. Andere gebieden kunnen mogelijk te maken krijgen met toenemende regenval. In Zuid-Europa kan de klimaatverandering leiden tot een tekort aan drinkwater. Een ander gevolg kan zijn dat de weersomstandigheden veranderen. Zo kunnen hittegolven, orkanen, overstromingen… veel vaker voorkomen. Al deze ontwikkelingen tezamen kunnen een bedreiging zijn voor de wereldvoedselvoorziening.
Alles in de natuur hangt met elkaar samen. Dit wankel evenwicht mag niet te veel worden verstoord. Als de temperatuur gaat stijgen komt dit evenwicht in gevaar, waardoor het niet uitgesloten is dat bepaalde schadelijke insekten zich over meer landen zullen verspreiden: bij voorbeeld de sprinkhaan of de malariamug. Andere dieren en planten zullen daarentegen uitsterven als gevolg van de klimaatverandering.
Beter het zekere voor het onzekere.
Vooral de laatste vijftig jaar hebben we onze dampkring grote schade toegebracht die we niet meer onmiddellijk ongedaan kunnen maken. Wel kunnen we de schade voor de toekomst zo veel mogelijk beperken. Het is dan ook van het grootste belang dat we zo spoedig mogelijk actie ondernemen. Van nu af aan moeten we zuiniger omspringen met energie. De chemische industrie zal op zoek moeten naar onschadelijke vervangers voor de CFK’s, zodat de produktie van deze gassen stopt.
De landbouw moet op zoek naar milieuvriendelijke landbouwmethodes, opdat er minder methaan vrijkomt. Daarnaast is het heel belangrijk dat de bestaande bossen beschermd worden en dat herbebossing wordt bevorderd. Welke bijdrage u zelf kunt leveren om het broeikaseffect zo veel mogelijk te beperken, kunt u verderop in deze tekst lezen.
1.3 Klimaatverandering kent geen grenzen
Over de precieze gevolgen van het broeikaseffect is nog niet alles bekend. Maar het is duidelijk dat de gevolgen van een eventuele klimaatverandering zeer ernstig kunnen zijn. Daarnaast is het zeker dat, zodra er klimaatverandering optreedt, het onmogelijk zal zijn deze te stoppen. Daarom kunnen en mogen we het risico van een verandering in het klimaat niet nemen. We moeten zo snel mogelijk proberen het broeikaseffect te verkleinen.
Het is duidelijk geworden dat klimaatverandering over de hele wereld zeer ingrijpende gevolgen heeft en dat alleen een internationale aanpak kans van slagen heeft.
2. Wat doen we hier nu aan?
Een belangrijke stap vooruit is dan ook dat tegenwoordig in veel landen over klimaatverandering gesproken wordt. Vooral de laatste jaren krijgt het milieu in de internationale politiek, volop de aandacht. Op internationale conferenties maken landen onderling afspraken waarmee een verdere aantasting van het milieu kan worden tegengegaan. De westerse landen hebben de meeste industrie. Het spreekt voor zich dat daar het energieverbruik en de uitstoot van schadelijke gassen het hoogst is. Maar omdat in deze landen meer kennis en kapitaal beschikbaar is, kunnen zij het meeste doen om klimaatverandering tegen te gaan.
In de Derde-Wereld-landen is de welvaart laag en daar wordt dan ook weinig energie gebruikt. Het is echter rechtvaardig dat deze landen de kans krijgen om economisch te groeien. Hun energieverbruik mag daarom nog toenemen. Belangrijk hierbij is, dat deze groei niet al te zeer ten koste mag gaan van het milieu. Vooral in de Derde-Wereld-landen zullen de eventuele gevolgen van een klimaatverandering het hardst aankomen. Deze landen beschikken over veel minder technische en financiële middelen waardoor ze geen adequate maatregelen kunnen nemen tegen bij voorbeeld overstromingen, insektenplagen, droogte en verwoestijning.
