Citroenmelisse – Melissa officinalis

---

Wetenswaardigheden over de plant

Citroenmelisse is afkomstig uit het Zuiden van Europa. In Sardinië en Corsica groeit het in de vrije natuur. 2000 jaar geleden was het kruid al bekend bij de Grieken. Ze gebruikten het niet alleen als keukenkruid maar ook als medicinale plant. Het kruid was vooral populair in de omgeving van hun bijenkorven, dit laatste om de nectar en de geur, na het uitzwermen vonden de bijen zo veel makkelijker hun weg terug, trouwens “melisse” betekent vrij vertaald in het Grieks “bij”. Via de Romeinen en de Arabieren kwam dit plantje naar onze streken.

De Beneditijnermonniken waren in de middeleeuwen grote liefhebbers van het kruid en het ontbrak dan ook in geen enkele kloostertuin.

Rond 1611 maakten de Parijse Karmelietessenzusters het vermaarde “Eau de Melisse des Carmes” -waarin citroenmelisse één van de ingrediënten was – dat in vorige eeuwen in geen enkele huisapotheek ontbrak omwille van de geneeskrachtige werking. De middeleeuwse , Zwitserse kruidendokter Paracelsius noemde citroenmelisse “ levenselixir” omwille van de levenverlengende eigenschap die men eraan toeschreef.

Citroenmelisse is een doorlevende, kruidachtige plant die ’s winters ondergronds verder leeft via wortelstokken. De witte bloemen in kransen verraden dat de plant tot de “Lipbloemigen” behoort. Het kruid wordt 50 à 80 cm hoog en geeft een citroengeur af, wel minder sterk dan citroenkruid (Artemisia abrotanum) waarmee het soms wel eens verward wordt.

Standplaats
Citroenmelisse is gemakkelijk te kweken en stelt weinig eisen wat grond en standplaats betreft. Het best voelt het zicht thuis op voedzame en vochtige grond. Ook een zonnig plaatsje, maar dan niet te fel, liefst vanaf de vroege namiddag met een beetje schaduw valt in de smaak. Planten in de zon geven meer aroma af, oudere planten verliezen dit laatste en geven ook minder smaak aan onze gerechten. Ook in potten op het terras groeit het keukenkruid uitstekend.

Opkweek
Het plantje is zeer gemakkelijk te vermeerderen door zaaien in de lente, het kiemt wel traag. Het zaait zichzelf uit en het is dan ook regelmatig op een of andere plaats in onze tuin terug te vinden.
Planten scheuren in de lente is wel de eenvoudigste vermeerderingswijze hoewel men ook kan stekken (stengelstekken) in het voorjaar of het najaar.
Dit sterke keukenkruid, goed bestand tegen ziekten en insecten, kan wel eens geplaagd worden door het zuringhaantje. Dit kopergroenblauwe kevertje op zich is niet erg, maar vooral de larven kunnen de plant schade berokkenen. De kevers vangen en vernietigen is de enigeoplossing !

Gebruik in de keuken
De bladeren worden vers geplukt, niet gekneusd ze zijn op hun best juist aan het begin van de bloei. Dan is het aroma optimaal zowel voor onmiddellijk gebruik maar ook om ze te drogen of om op azijn te steken.
De bladeren, vers gehakt, worden gebruikt in visgerechten (paling in het groen, …) , soepen , sauzen , omelet maar ook voor fruitsalades en bowls.
Ook bij de inmaak van haring, paling en rog kan men wat citroenmelisse toevoegen.
Het vormt ook de basis voor vele likeuren, zoals “Chartreuse” en “Eau de Carmes”. Ook als aftreksel in thee is citroenmelisse aangenaam.

RECEPTIDEE
Pladijs met citroenmelisse
Recepten in de oven klaargemaakt geven over het algemeen weinig afwas wat een voordeel van betekenis kan zijn. Volgend recept levert een overheerlijke ovenschotel.

Benodigdheden:

• 2 grote pladijzen
• 1 gehakte ui of sjalot
• 50 gr boter
• olijfolie
• 1 citroen
• 1 lepel witte wijnazijn
• 1 glas witte wijn
• beetje dille
• peper en zout
• 6 takken citroenmelisse
• 3 dl room
• 1 komkommer

Smeer de ovenschotel in met de olijfolie, leg 4 takjes citroenmelisse in de schotel en leg daarbovenop de met peper en zout bestrooide pladijzen, doe er nog een geutje olijfolie bovenop en bak in een oven van ongeveer 180°.
Ondertussen kan men de saus klaarmaken: laat de gehakte sjalot in een pan inkoken (tot ongeveer de helft) met de witte wijn en de wijnazijn. Hak de 2 overblijvende takjes citroenmelisse zéér fijn, doe deze bij de sjalot samen met de room, goed roeren en peper en zout naar smaak toevoegen. Laat enkele minuten trekken op een zacht vuur, klop er de boter door, een geut citroensap erbij en als laatste ingrediënt de in blokjes gesneden komkommer (vooraf geblancheerd in zout water).
Deze saus dient men best afzonderlijk op, vergeet deze niet te versieren met een takje dille.
Serveer het gerecht met rijst of jonge aardappel.
Tip: Perfect bij dit gerecht passend is gestoofde of gekookte spinazie(ongeveer 1kg).

Geneeskrachtige eigenschappen
Citroenmelisse is een prima hulpmiddel bij allerlei vervelende kwaaltjes. Stimulerend in kleine en kalmerend in grotere hoeveelheden. Enkele druppels “Eau de Carmes” op een klontje suiker kan hoofdpijn, buikkrampen of een moeilijke spijsvertering verlichten. Bij aromatherapie kan men het kruid aanwenden als hulpmiddel bij depressies, slapeloosheid en hartkloppingen. Vers blad toevoegen aan het badwater werkt ontspannend en kalmerend. Een kopje verse thee voor het slapengaan werkt ontspannend en komt onze nachtrust ten goede. Bij insectenbeten en zweren kunnen verse bladeren helpen. Bij te hoge concentraties moet men wel opletten voor allergische reacties.
De extracten worden ook gebruikt in anti-mug middelen en verdrijven ook motten.

Van Hecke Wilfried