Symbolic Gids Uw bron van informatie op uw persoonlijke ontdekkingsreis
De volmaakte liefde is de combinatie van hartstocht, intimiteit en het gevoel van ‘commitment’, de overtuiging met elkaar verder te willen. De volmaakte liefde is een ideaal, dat volgens sommigen echter nooit te bereiken is. En mocht het erop lijken dat de ware liefde ons pad kruist, dan verliest zij weldra haar glans. In deze visie blijft het ideaal ons in de verte wenken. Een pessimistische visie?
Wie gelooft in echte liefde zal haar alle kansen willen geven en soms gaat het maar om kleine dingetjes. Wie gelooft in eeuwige verleiding en ontrouw, is altijd op zoek naar een nieuwe liefde en geeft de huidige weinig kansen. Maar beiden geloven in het verschijnsel van de ware liefde en zijn bereid daar veel tijd en energie in te steken. Een profiel van de ware liefhebber.
Het geheim van een goede relatie
Waarom leven sommige stellen lang en gelukkig samen, maar kunnen anderen elkaar na een paar jaar niet meer luchten of zien? De Amerikaanse psycholoog John Gottman geeft de zeven kenmerken die een goede relatie onderscheiden van een slechte.
Vraag je opa en oma of een ander echtpaar dat al meer dan vijftig jaar gelukkig getrouwd is hoe ze het zo lang met elkaar hebben uitgehouden, en je krijgt uitspraken als: ‘Nooit gaan slapen voordat je een ruzie hebt uitgepraat.’ Of, zoals een man op de televisie eens zei: ‘Je weet wat je hebt, je weet niet wat je krijgt.’
Verwacht dus niet dat je het geheim aan de stellen zelf kunt ontfutselen. Joe Jackson zong het al: ‘Happy loving couples make it look so easy, happy loving couples make it look so fine.’ Hoogst irritant, en zijn conclusie luidt dan ook: ‘Those happy couples ain’t no friends of mine.’
Gelukkig kunnen we ons altijd nog wenden tot de wetenschap, waarbij paren soms jaren worden gevolgd, vanaf hun eerste maanden samen tot het moment waarop ze uit elkaar gaan. De meest uitgebreide onderzoeken op dit gebied zijn gedaan door de Amerikaanse psycholoog John Gottman. Momenteel volgt hij zevenhonderd paren van verschillende leeftijden en in verschillende fases in hun relatie. Zijn meest grondige methode is die waarbij stellen een nacht doorbrengen in zijn laboratorium, door Gottman liefkozend het Love Lab genoemd. De ruimte is ingericht als een gewone flat, met uitzicht op een park, inclusief alle huiselijke attributen, zoals telefoon, televisie en cd-speler. De stellen doen wat ze anders ook zouden doen in een normaal weekend: ze ontbijten, kletsen en lezen de krant. Ondertussen worden al hun gesprekken opgenomen op video en worden hun lichamelijke reacties, zoals de snelheid van de hartslag, geregistreerd door sensoren.
Op basis van deze experimenten heeft Gottman de geheimen van goede relaties ontdekt. Hij zegt dat hij maar vijf minuten hoeft te luisteren naar hoe een stel in zijn Love Lab met elkaar omgaat, om met 91 procent nauwkeurigheid te kunnen voorspellen of het paar binnen twee jaar nog bij elkaar zal zijn of niet. Gottman beschrijft zijn bevindingen in zijn pas verschenen boek De zeven pijlers van een goede relatie, waarin hij de zeven steunpilaren beschrijft waarop goede relaties rusten. Bovendien geeft hij tips en oefeningen om die pijlers in stand te houden. De pijlers zijn niet revolutionair; het feit dat je genegenheid en respect voor elkaar moet koesteren bijvoorbeeld, zou je zelf ook kunnen bedenken. Maar het verschil is nu net dat zijn aanbevelingen niet alleen op eigen intuitie zijn gebaseerd.
De zeven steunpilaren
De happy couples zijn niet perfect. Ook zij verschillen van elkaar in persoonlijkheid, hebben verschillende waarden en maken ruzie over geld, schoonfamilies, de kinderen of onbenulligheden. Ook communiceren zij niet keurig volgens de boekjes met elkaar. Maar volgens Gottman houden de gelukkige paren zich, meestal onbewust, wel aan de zeven pijlers. Ongelukkige relaties schieten altijd tekort op een of meer van deze vuistregels.
Liefdeskaarten
De eerste pijler is wat Gottman liefdeskaarten noemt: een soort mentale plattegrond waar gedetailleerde kennis over het leven van je partner is opgeslagen. In gelukkige relaties kennen partners de belangrijkste gebeurtenissen uit elkaars geschiedenis, weten ze wat de ander belangrijk vindt, kennen ze elkaars voor- en afkeuren en elkaars dromen. De kaarten worden continu bijgewerkt. Hij neemt in de supermarkt haar favoriete koekjes mee. Als hij ’s ochtends vertrekt, weet zij ongeveer welke belangrijke afspraken hij heeft. Hij weet dat zij zich regelmatig kapot ergert aan haar zus, omdat zij zoveel van zichzelf in haar herkent. Zij weet dat hij regelmatig naar zeilboten gaat kijken, omdat hij eigenlijk een reis om de wereld wil maken.
Gedetailleerde liefdeskaarten beschermen de relatie in moeilijke tijden. Een van de belangrijkste oorzaken van onvrede in een relatie is bijvoorbeeld de geboorte van het eerste kind. Bij 67 procent van de paren in Gottmans onderzoek daalde de tevredenheid over de relatie na deze blije gebeurtenis. De 33 procent die niet ontevreden was en soms zelfs vond dat de relatie verbeterd was, onderscheidde zich door betere liefdeskaarten. Omdat deze paren op de hoogte zijn van elkaars gevoelens en gedachten, behouden zij gemakkelijker een goede band met elkaar. De andere stellen verliezen elkaar sneller uit het oog.
Ter verzoening je tong uitsteken
Genegenheid en respect zijn de belangrijkste elementen van iedere relatie, en het koesteren hiervan noemt Gottman de tweede pijler. Dit wordt bevestigd door ander onderzoek, bijvoorbeeld van de Amerikaanse psychologe Fran Dickson. Zij ondervroeg paren die meer dan vijftig jaar bij elkaar waren over hun geheim. De partners onderstreepten allen als eerste het belang van wederzijds respect en elkaar met waardigheid behandelen.
Goede relaties zijn gebaseerd op vriendschap: partners waar deren elkaar en hebben plezier in elkaars gezelschap. Zelfs tijdens de ruzies die plaatsvinden in het Love Lab, is te zien welke paren nog genegenheid en respect voor elkaar hebben. Gottman geeft het voorbeeld van Olivia en Nathaniel die ruzie hebben over welke auto ze zullen kopen. Zij wil een degelijke auto, hij vindt dat saai en wil een jeep. De ruzie loopt hoog op en als je hen zou horen, zou je ernstig aan hun relatie gaan twijfelen. Maar plotseling zet Olivia haar handen in haar zij en steekt in een imitatie van hun vierjarige zoontje, haar tong uit. Hij ziet het aankomen en is haar net voor. Dan schieten ze alletwee in de lach en is de spanning over. Gottman noemt dit herstelpogingen, die voorkomen dat conflicten uit de hand lopen. Deze herstelpogingen zijn volgens hem het geheime wapen van ‘emotioneel intelligente’ paren. Stellen die de genegenheid en het respect voorbij zijn, worden nog bozer van elkaars herstelpogingen of reageren er allang niet meer op.
Het leuke van herstelpogingen is, dat het beslist geen goed overdachte, mooi geformuleerde strategieen hoeven te zijn. Ze hebben niets te maken met de methoden die je in relatietherapie leert, zoals het samenvatten van je partners gevoelens: ‘Ik begrijp uit je woorden dat dit je heel boos maakt…’ Dit zie je bij Hal en Jodie, een gelukkig paar. Hij komt vaak laat thuis van zijn werk, maar de kinderen willen pas eten als hij thuis is. Jodie windt zich erg op over deze situatie. Tijdens hun discussie hierover stelt Hal voor dat zij de kinderen alvast een klein hapje geeft, om de tijd te overbruggen. Ongelovig zegt Jodie vinnig: ‘En wat denk je dat ik al die tijd gedaan heb?’ Gottman houdt zijn adem in, want in een ongelukkige relatie zou dit de aanleiding zijn voor een vulkaanuitbarsting. Maar Hal lacht enigszins sullig naar Jodie, waarop zij in de lach schiet en ze doorgaan met hun discussie. Zo simpel kan een goede relatie zijn.
De beste toets om te zien of pijler twee nog intact is, is door te kijken hoe de partners hun gezamelijke verleden beoordelen. Kijken ze met plezier terug op hun huwelijksreis, op vakanties, op de tijd dat de kinderen klein waren? Ook als het stel in een crisis verkeert, is het een goed teken als ze met liefde terugkijken op de voorbije jaren. Genegenheid en res pect zijn dan nog aanwezig. Maar als ze zich niet eens meer herinneren wat er nou eigenlijk zo leuk is geweest in al die tijd, kun je er zeker van zijn dat de relatie ernstig gevaar loopt.
Het zit in kleine dingetjes
‘We zeggen: kijk die tram. Of hoor jij die vogels zingen? Al die nutteloze dingen, want het hoeft niet meer ad rem’, zingt Herman van Veen over een bejaard echtpaar dat het samen goed heeft. En daar heeft hij gelijk in: juist door die kleine, schijnbaar nutteloze opmerkingen houden stellen contact met elkaar en blijven ze op elkaar gericht. Dit is dan ook de derde pijler waarop relaties rusten. De romantiek zit niet in diners bij kaarslicht of in grote, meeslepende uitspattingen. Zoals Gottman zegt: ‘Hoe komisch het ook mag klinken, het is goed voor de romantiek als een vrouw in de supermarkt aan haar man vraagt: ,,Hebben we nog bleek?” en de man zegt: ,,Ik weet het niet. Ik neem voor de zekerheid wel wat mee”, in plaats van apathisch zijn schouders op te halen.’ Mensen vragen via kleine opmerkingen hun partner regelmatig om steun, aandacht, humor of genegenheid. Door even van je krant op te kijken en te reageren, versterk je de emotionele band en leg je de basis voor verdere romantiek.
De vierde pijler is: laat je door je partner beinvloeden in je beslissingen, of het nu gaat om het kopen van een nieuwe auto, het veranderen van baan of niet steeds de afwasborstel in de gootsteen laten liggen als je partner er om vraagt. Vooral mannen schijnen moeite te hebben om invloed van hun vrouw te accepteren, maar het is voor de partner essentieel voor het gevoel gerespecteerd te worden. Het blijkt dat relaties waarin de man zich verzet tegen het delen van de macht, vier keer zo vaak stuk lopen.
Problemen zullen er altijd blijven
Conflicten zijn er in twee soorten: oplosbare en onoplosbare. Helaas valt bijna zeventig procent van de conflicten in de categorie ‘permanent’. Na vier jaar vervolgonderzoek ruzien echtparen nog steeds over precies dezelfde dingen als in hun begintijd. De psycholoog Dan Wile omschrijft dit ontnuchterende feit als volgt: ‘Bij het kiezen van een vaste partner kies je onvermijdelijk ook voor een specifieke reeks onoplosbare problemen waarmee je de volgende tien, twintig of vijftig jaar zult worstelen.’ Het heeft dan ook geen zin om te gaan wachten tot je partner verandert, want dat zal nooit gebeuren. In goede relaties worden die permanente problemen dan ook niet opgelost, maar beide partners hebben wel een manier gevonden om ermee om te gaan. Het belangrijkste is dat je duidelijk maakt dat je ondanks de problemen, de persoonlijkheid van je partner wel accepteert.
Het oplossen van de problemen die niet permanent hoeven zijn, is de vijfde pijler van Gottman. Hij geeft tips en oefeningen om conflicten beter te kunnen oplossen. Het doeltreffend gebruiken van de eerdergenoemde herstelpogingen, is hier een van, leren toleranter te worden over elkaars onvolkomendheden, is een ander.
De zesde pijler houdt in dat je ervoor moet zorgen dat je niet vastloopt op de permanente problemen. Het doel is dus niet om de problemen op te lossen, maar om de dialoog op gang te houden. Het komt erop neer dat je ermee leert leven. Daarvoor moet je onderzoeken wat de oorzaak is van die problemen. Volgens Gott-man zijn ze altijd terug te voeren op wat hij onvervulde dromen noemt. Veel voorkomende dromen zijn bijvoorbeeld het nastreven van vrijheid, rust, geestelijke groei of verbondenheid met familie. De dromen van beide partners hoeven niet gelijk te zijn, als je die van de ander maar kent en ondersteunt. Als dat niet gebeurt, zal dit eindeloos tot conflicten leiden en uiteindelijk tot een breuk.
“Het is-dit-alles?-gevoel”
Paren die een relatie hebben die gebaseerd is op deze zes pijlers, hebben waarschijnlijk een stabiele en goede relatie. Maar het is mogelijk dat deze stellen desondanks het welbekende ‘is-dit-alles?-gevoel’ ontwikkelen. Een goede relatie gaat niet alleen over het verdelen van huishoudelijke taken, samen leuke dingen doen, conflicten oplossen en lief zijn voor elkaar, maar ook over gemeenschappelijke aspiraties en levensdoelen. De laatste pijler is dan ook de mogelijkheid om samen zin te geven aan het leven. Dit wordt ondersteund door het eerdergenoemde onderzoek van Fran Dickson naar de gelukkige oudere paren. Succesvolle paren blijken een gedeelde levensvisie te hebben, of een plan over de richting die hun leven zou moeten hebben. Zingeving wordt door Gottman onderverdeeld in de volgende vier aspecten: rituelen om een band te scheppen; ‘Bij elkaar thuiskomen ’s avonds is voor ons een bijzonder moment’, rollen; ‘Wij vinden het beiden belangrijk om werk en gezin te combineren’, levensdoelen; ‘Onze verwachtingen over het besteden van onze oude dag zijn hetzelfde’ en symbolen; ‘Wij hechten alletwee weinig waarde aan bezit of geld.’
Een aspect dat Gottman overigens niet beschrijft, is dat de kwaliteit van relaties niet alleen afhangt van de individuele omgang van een paar, maar dat er ook algemeen geldende patronen zijn aan te geven. De Amerikaanse psycholoog Lawrence Kurdek laat bijvoorbeeld zien dat er verschillende fases zijn in relaties, en dat de kwaliteit vaak geleidelijk minder wordt gedurende de eerste vier jaar van het huwelijk – het ‘honeymoon-is-over effect’ – dan stabiliseert, en na zo’n acht jaar weer vermindert – het ’seven-year-itch effect’.
Uit verschillende andere studies blijkt dat stellen over het algemeen in hun begintijd het gelukkigst zijn, minder tevreden zijn in de periode dat ze kinderen opvoeden en weer gelukkiger worden wanneer hun kroost op kamers gaat. Oudere stellen zijn over het algemeen relatief gelukkig met elkaar.
Maar paren die deze levensschommelingen samen over leven, onderscheiden zich van paren die het niet redden in de stabiliteit van hun peilers. Gottman geeft tot slot nog tips over hoe je met een paar uur extra inspanning per week deze peilers kunt onderhouden. Dit is niet alleen goed voor je geestelijke gezondheid, maar ook voor je lichamelijke. We weten immers allang dat gelukkig getrouwde mensen langer en gelukkiger leven dan mensen met een slecht huwelijk. Zoals Gottman zegt: ‘Ik denk vaak dat als fitnessfanaten maar tien procent van hun wekelijkse trainingstijd aan hun relatie zouden werken in plaats van aan hun lichaam, de positieve gevolgen voor hun gezondheid daarvan drie keer zo groot zouden zijn als die van het stepapparaat!’
